Yüksek sıcaklığa maruz kalan betonda genleşmeler meydana gelir. Üst yüzeyi kurumaya başlarken iç kısım havasız kaldığından dolayı daha geç kurur. Bu nedenle sıcaklığın etkisi ile genleşmeye başlar. Genleşme sonucunda çatlaklar meydana gelebilir. Herhangi bir çatlak, kırık durumu ile karşı karşıya kalınmaması için yapı malzemelerinin arasında oluşturulan boşluk işlemine derz kesme denir. Genellikle fabrika ısısının yüksek olduğu yerlerde uygulanır.
Beton derz kesme işleminin birkaç farklı dalı vardır. Bunlar; genleşme derzi, oturma derzleri, konsrüktif derzler ve deprem derzleri olarak ayrı başlıklarda incelenir ve uygulanır. Hangi derz kesme işlemine başvurulacağı, yapının gereksinimine göre kararlaştırılır. Genleşme derzi; sahada beton yüzeyinde genleşme sonucu oluşacak çatlaklardan dolayı kullanılır. Doğal afetlerde zararı minimum tutmayı destekler. Oturma derzi; zemin üzerinde inşa edilen bir yapının ağırlığı ve kapladığı alanı göz önünde bulundurularak farklılık gösterebilir. Konsrüktif derz; hareket ve basınca maruz kalan, titreşim seviyesinin yüksek olduğu bölgelerde gerek duyulan derz işlemidir. Deprem derzleri ise adından da anlaşılacağı üzere depremden korunmayı amaçlar.
Nasıl Yapılır?
Derz kesimi yapılacağı betonda dikkat edilmesi gereken unsurlardan biri beton içeriğinde demir donatı olmamasıdır. Kesim yapıldıktan 4 hafta sonra dolgu işlemi yapılarak boşluk kapatılır. Derz derinliği de bu konuda önemli bir diğer unsurdur. Derinliği en az 2 cm olmalıdır. Bu alanlar iyice temizlenmeli ve kuru olmalıdır. Bu noktada basınçlı hava tabancalarını kullanmak gerekebilir. Önce derz boşluğu astarlanır. Astar kuruduktan sonra dolgu işlemine başlanabilir. Bütün boşluklar; sıcak hale getirilen elastomerik, yarı rijit ya da yüksek dayanımlı epoksi malzemeleriyle doldurulur. Böylece derz dolgu bitmiş olur.